Nieuws
"We komen aan in" of "Nous arrivons à"? Waarom spoorwegpersoneel niet om het even waar Nederlands of Frans mag spreken
België
Woensdag, 18 december '24 via VRT NWS
Politiek
215
Webmaster
De nationale spoorwegmaatschappij NMBS heeft een klacht ontvangen nadat een conducteur in Vilvoorde passagiers had begroet met "goeiedag, bonjour". Officieel mag in Vlaanderen immers geen Frans gesproken worden bij een aankondiging op de trein.
België heeft 3 officiële landstalen en heel wat treinlijnen doorkruisen zowel Franstalig, Nederlandstalig als officieel tweetalig gebied in Brussel. In het oosten van België kan daar zelfs nog Duits bij komen. Hoe zitten de regels precies in elkaar? We vroegen het aan de NMBS zelf.
De aankondigingen in de treinen:
- Gebeuren in de taal van het gewest waar de trein zich bevindt.
- Rijdt de trein in Brussel, dan gebeuren de aankondigingen zowel in het Nederlands als in het Frans, te beginnen met de moedertaal van de treinbegeleider.
- Als de trein door een faciliteitengemeente rijdt, dan gebeuren de aankondigingen zowel in het Nederlands als in het Frans, te beginnen met de taal van het betrokken gewest.
- In treinen van en naar Brussels Airport gebeuren de aankondigingen zowel in het Nederlands, Frans, Duits en Engels.
- Een treinbegeleider mag hiervan afwijken in het geval van een veiligheidssituatie, bijvoorbeeld bij een brand. In dat geval mag hij de voorziene aankondiging aanvullen met een aankondiging in een taal die begrepen wordt door de andere reizigers.
De aankondigingen in stations:
- Gebeuren in de taal van gewest waar het station zich bevindt.
- In Brussel gebeurt dit zowel in het Frans als in het Nederlands. "Om te bepalen in welke taal dat als eerste gebeurt, hanteren we een systeem dat we al tientallen jaren toepassen", zegt NMBS-woordvoerder Dimitri Temmerman. "In Brussel-Noord gebeuren de aankondigingen eerst in het Nederlands, in Brussel-Zuid eerst in het Frans. In Brussel-Centraal wijzigt deze volgorde elk jaar. In de ‘even’ jaren wordt eerst in het Nederlands omgeroepen, in de ‘oneven’ jaren eerst in het Frans. Voor de andere stations in Brussel is het de exacte locatie van het station die de volgorde bepaalt.
- Internationale treinen en treinen naar Brussels Airport worden omgeroepen in het Nederlands, Frans, Engels, Duits.
En wat met een gesprek van persoon tot persoon?
De hierboven geschetste regels gelden ook voor wanneer een treinbegeleider een passagier aanspreekt, al moet er dan flexibel worden gewerkt volgens het zogenoemde hoffelijkheidsbeginsel.
Als op een trein bijvoorbeeld blijkt dat de persoon in kwestie de treinbegeleider niet begrijpt, moet hij of zij overschakelen op een andere taal. Treinbegeleiders moeten daarom (minstens) tweetalig Nederlands-Frans zijn, iets wat ook wordt getest tijdens een aanwervingsprocedure.
Wat gebeurt er in Duitstalig België?
De regels zijn helder, maar er is nog een beetje een grijze zone: Duitstalig België. Er wordt door de mensen Duits gesproken, maar de regio behoort tot het Waals Gewest. Journalist Andreas Kockartz, die voor de Duitstalige nieuwswebsite van VRT NWS schrijft, weet meer. Hij woont in Duitstalig gebied, in Eupen, en neemt regelmatig de trein van en naar Brussel.
Kockartz noemt de lijn Oostende-Eupen "een internationale trein bij uitstek". Enerzijds doorkruist de lijn zowel Duitstalig, Franstalig als Nederlandstalig gebied, anderzijds zit er een internationaal publiek op: pendelaars (al dan niet van over de grens met Duitsland), internationale toeristen, dagjesmensen, zakenreizigers enz.
"Als je op de trein naar Eupen Welkenraedt verlaat, passeert de trein onder een brug. Dan kom je in de regio van de Duitstalige Gemeenschap. En ja, dan hebben we aankondigingen in het Duits. De treinbegeleider is niet verplicht om het in het Duits te doen, het mag ook in het Frans."
In de praktijk betekent het dat ongeveer de helft van de aankondigingen ook in het Duits gebeurt, afhankelijk van waar de begeleider vandaan komt en hoe machtig hij of zij het Duits is.
Regels gaan terug naar 1966
De logica achter de regels is niet ver te zoeken, vertelt politicoloog Bart Maddens aan VRT NWS: "Het is een logisch gevolg van de taalwetgeving. De NMBS is nu eenmaal een overheidsbedrijf. Zie het als een vertaling van de algemene taalwetgeving specifiek voor de NMBS."
De regels die nu gelden, gaan terug naar 1966, laat Dimitri Temmerman nog weten.
Flexibiliteit
Temmerman geeft in de nasleep van de klacht over de aankondiging in Vilvoorde nog mee dat de NMBS vindt dat treinbegeleiders flexibel moeten kunnen omgaan met de strikte taalregels.
"Dat moet ook kunnen in functie van de klanten, van wie er op de trein zit, dat ze ook andere talen moeten kunnen gebruiken om de reizigers zo goed mogelijk te informeren".
De Vaste Commissie voor Taaltoezicht (VCT) gaat zelf geen initiatief nemen om de ingewikkelde regels aan te passen en te moderniseren, vertelt Jef Putseys van de VCT aan Radio 2. De VCT verwijst daarvoor naar de wetgevende macht. Maar het blijft hoe dan ook een gevoelig onderwerp: "Klachten over aankondigingen in de trein, op schermen of in stations komen vaak voor."
Reacties